OKRĘG PODLASKI
MENU
Polskiego Związku Działkowców
Najnowsze porady
Czym jest choroba replantacyjna w uprawie drzew i krzewów owocowych?
Wielu działkowców marzy o pięknym, owocującym sadzie, który będzie źródłem świeżych owoców przez wiele lat. Jednak czasem przychodzi moment, gdy stare drzewo trzeba usunąć – bo przestało owocować, choruje lub po prostu się zestarzało. Wtedy pojawia się pokusa, by w to samo miejsce posadzić nową roślinę. Niestety, nie zawsze przynosi to dobre rezultaty. Jeśli po posadzeniu nowego drzewa w miejscu starego zauważymy słaby wzrost, zahamowanie rozwoju, żółknięcie liści czy kiepskie owocowanie – możemy mieć do czynienia z tzw. chorobą replantacyjną.
Choroba replantacyjna – co to takiego?
Choroba replantacyjna (nazywana również zmęczeniem gleby) to zjawisko obserwowane szczególnie przy ponownym sadzeniu drzew lub krzewów owocowych w miejscu, gdzie wcześniej rosły rośliny z tej samej rodziny. Najczęściej dotyczy to jabłoni, grusz, wiśni, śliw, ale także malin, porzeczek czy agrestu.
Objawy pojawiają się zazwyczaj w pierwszym roku po posadzeniu i są dość charakterystyczne:
- opóźnione lub nierównomierne kiełkowanie pąków,
- słaby rozwój systemu korzeniowego,
- niskie przyrosty pędów,
- żółknięcie lub przebarwienia liści,
- podatność na choroby i szkodniki,
- słabe owocowanie lub jego brak.
Choć nazwa sugeruje chorobę, w rzeczywistości mamy tu do czynienia z kompleksowym problemem glebowym, który może wynikać z kilku nakładających się czynników.
Skąd się bierze zmęczenie gleby?
Przyczyn choroby replantacyjnej może być kilka, a często współwystępują one jednocześnie:
Nagromadzenie patogenów – w glebie przez lata rozwijają się szkodliwe mikroorganizmy (np. grzyby z rodzaju Pythium, Phytophthora, Cylindrocarpon, nicienie), które atakują korzenie młodych roślin.
Allelopatia – stare drzewa wydzielają do gleby substancje hamujące wzrost roślin tego samego gatunku.
Zubożenie gleby – wieloletnia obecność jednego gatunku wyjaławia podłoże z konkretnych składników mineralnych.
Zmiana struktury gleby – częste zabiegi pielęgnacyjne (np. podlewanie, nawożenie) mogą doprowadzić do zbyt zwięzłej, ubitej struktury gleby.
Zaburzona mikroflora glebowa – ograniczenie różnorodności pożytecznych mikroorganizmów, które chronią korzenie i wspierają pobieranie składników pokarmowych.
Jak zapobiegać chorobie replantacyjnej?
Najlepszym sposobem na uniknięcie problemu jest… unikanie sadzenia nowych roślin w miejscu starych. Jeśli to możliwe, przesadź młode drzewko lub krzew w inne miejsce oddalone o kilka metrów.
Jeśli jednak nie masz takiej możliwości, zastosuj się do poniższych zasad:
1. Całkowita wymiana gleby
Usuń ziemię z dołu po starym drzewie do głębokości 60–80 cm i szerokości 1 m. Zastąp ją świeżą ziemią z innej części działki lub dobrej jakości podłożem kompostowym.
2. Przerwa w uprawie
Zostaw miejsce po starym drzewie odłogiem na rok lub dwa, obsiewając je roślinami fitosanitarnymi – np. gorczycą białą, facelią, aksamitką lub łubinem. Rośliny te poprawiają strukturę gleby, ograniczają rozwój patogenów i przywracają równowagę biologiczną.
3. Użycie preparatów mikrobiologicznych
Zastosuj biopreparaty zawierające pożyteczne bakterie glebowe i grzyby mikoryzowe. Produkty te wspierają rozwój systemu korzeniowego i ograniczają presję chorób.
4. Unikaj sadzenia tego samego gatunku
Jeśli usunąłeś jabłoń, lepiej posadź w jej miejsce np. śliwę, wiśnię lub gruszę – a najlepiej roślinę z innej rodziny (np. orzech laskowy, rokitnik).
Co zrobić, gdy objawy już się pojawią?
Jeśli posadziłeś nowe drzewko w miejscu starego i zauważysz objawy choroby replantacyjnej:
Sprawdź stan korzeni – jeśli są brunatne, rozkładające się, może to być objaw infekcji grzybowej.
Zastosuj preparaty biologiczne wspomagające regenerację systemu korzeniowego.
Zadbaj o odpowiednie podlewanie i nawożenie dolistne, np. wyciągami z pokrzywy, skrzypu, alg morskich – aby pobudzić roślinę do wzrostu.
W najgorszym przypadku przesadź roślinę w inne miejsce, jeśli jej stan się nie poprawia.
Podsumowanie
Choroba replantacyjna to częsty, choć często niedoceniany problem w ogrodach działkowych. Najlepszym rozwiązaniem jest profilaktyka – unikanie sadzenia tych samych gatunków w tym samym miejscu, poprawa jakości gleby oraz stosowanie roślin fitosanitarnych. Dobrze przygotowana gleba i odpowiedni dobór stanowiska to klucz do sukcesu przy zakładaniu nowego sadu – nawet na niewielkiej działce. Jeśli jednak musisz posadzić drzewo w miejscu starego, zadbaj o odpowiednie przygotowanie gleby i wsparcie młodej rośliny. Dzięki temu unikniesz rozczarowań i zapewnisz roślinom dobry start.
Filip Roman - starszy instruktor ds ogrodniczych
projekt strony: Filip Roman
Polski Związek Działkowców
Okręgowy Zarząd Podlaski
ul. K. Ciołkowskiego 2/5
15 - 245 Białystok
wjazd od ul. Mickiewicza
Sekretariat
tel. 577 761 183 / 85 732 22 58
podlaski@pzd.pl
Ośrodek Finansowo Księgowy
tel. 694 757 251; 728 855 757
ofkpodlaski@pzdpodlaski.pl